आघाडीची मोबाइल निर्माता कंपनी 'नोकिया'ने आपला सगळ्यात स्वस्त हँडसेट ‘नोकिया 105’ मंगळवारी भारतीय बाजारात लॉन्च केला आहे. नोकियाचा हा कलर...

अॅपल , विंडोज , ब्लॅकबेरी आणि अँड्रॉइड अशा चार ऑपरेटिंग सिस्टिमची सध्या मार्केटमध्ये चांगलीच चलती आहे . विंडोज मार्केटमध्ये नवीनच असल्याने अजून त्याची म्हणावी , तशी स्पर्धा सुरू झालेली नाही . पण अॅपल आणि अँड्रॉइड या दोन ऑपरेटिंग सिस्टिममध्ये चांगलीच स्पर्धा रंगली आहे . या दोन्ही ओएसमध्ये नेमकी कोण बाजी मारतो , याकडे मार्केटचं नेहमीच लक्ष असतं . नवीन वर्षाच्या पहिल्या तीन महिन्यात अँड्रॉइड अॅप्स सर्वाधिक डाऊनलोड झाले आहेत , अशी माहिती कॅनलिस या आयटी सर्वेक्षण संस्थेने केलेल्या सर्वेक्षणात समोर आली आहे .  जानेवारी २०१३ ते मार्च २०१३ या कालावधीत डाऊनलोड झालेल्या अॅप्लिकेशन्सपैकी ५१ टक्के अॅप्लिकेशन्सही अँड्रॉइड ऑपरेटिंग सिस्टिमवर चालणारी होती . गुगल प्लेवरून ही सर्व अॅप्लिकेशन्स डाऊनलोड करण्यात आली होती . उर्वरित ४९ टक्क्यांमध्ये ब्लॅकबेरी , अॅपल आणि विंडोज या ओएसचा क्रमांक येतो .डाऊनलोडिंगमध्ये अँड्रॉइड आघाडीवर असलं तरी उत्पन्न कमविण्यामध्ये अॅपलने बाजी मारली आहे .                     या तीन महिन्यांच्या कालावधीत डाऊनलोड झालेल्या अॅप्लिकेशनच्या उत्पन्नाचा विचार केल्यास त्या उत्पन्नातील ७४टक्के उत्पन्न हे अॅपलला मिळाले आहे . उर्वरित २६ टक्क्यांमध्ये ' गुगल प्ले ' चा वाटा सर्वाधिक आहे . ब्लॅकबेरीवर्ल्ड आणि विंडोज फोन स्टोअरमध्ये सर्वात कमी उत्पन्न मिळाल्याचे या सर्वेक्षणात निदर्शनास आले आहे .पहिल्या तीन महिन्यांमध्ये एकूण १३ . ४ अब्ज अॅप्लिकेशन्स डाऊनलोड झाली आहेत . यातून सुमारे २ . २ अब्ज अमेरिकन डॉलर्सचे उत्पन्न मिळाले आहे . अॅपल अॅप स्टोअर आणि गुगल प्ले यांच्यात चांगलीच स्पर्धा आहे . पण ब्लॅकबेरी वर्ल्ड आणि विंडोज फोन स्टोअर हे या दोन्ही ब्रॅण्डसच्या स्पर्धेत कुठेही तोडीस तोड येत नाहीत , असे मत कॅनलिसचे ज्येष्ठ अभ्यासक टीम शेफर्ड यांनी सांगितले . या तीन महिन्यांमध्ये सर्वाधिक अॅप्लिकेशन्स डाऊनलोड करण्यात आल्याचेही या सर्वेक्षणात म्हटले आहे . यावरून असे स्पष्ट होते की , जगभरात स्मार्टफोन वापरणा -यांच्या संख्येत मोठी वाढ झाली आहे .  इंडोनेशिया , दक्षिण आफ्रिका आणि ब्राझील या देशांमध्ये सर्वाधिक अॅप्लिकेशन्स डाऊनलोड झाली आहेत . पण तेथून उत्पन्न फार कमी आले आहे . याचाच अर्थ असा आहे की येथे या भागात फ्री अॅप्लिकेशन्स सर्वाधिक डाऊनलोड करण्यात आले आहेत . भारतात स्मार्टफोन युजर्सच्या संख्येत ४२ टक्क्यांनी वाढ झाली असल्याचे या सर्वेक्षणात समोर आले आहे .

सोशल नेटवर्किंग साइट्स . रोज एकदा तरी व्हिजिटकेल्याशिवाय कुणाचे पानही हलत नसेल , इतके त्याचे महत्त्व . फ्रेंडलिस्ट वाढवण्याची इच्छा आणि चॅटिंगकेल्याशिवाय चैन न पडणे , हे या साइट वापरणाऱ्यांचे वैशिष्ट्य . आताच्या काळात कुणीही या साइट्सचे महत्त्वनाकारणार नाही . अमेरिकेत मात्र नुकत्याच केलेल्या एका संशोधनात ही दुनिया आभासीच असल्याच्या मुद्द्यावरशिक्कामोर्तब करण्यात आले . अण्णा हजारे यांची चळवळ , इजिप्तमधील नागरी चळवळ बऱ्यापैकी यशस्वीहोण्यामागे सोशल नेटवर्किंग साइट्सही कारणीभूत होत्या , असा दावा अनेकांनी केला . या दाव्याला धक्कापोहोचविणारे संशोधन तिथे झाले आहे . कुठलीही संकटकालीन परिस्थिती ( भूकंप , पूर इत्यादी ), मोठ्याप्रमाणावरील नागरी चळवळी यांमध्ये सोशल नेटवर्किंग साइट्स परिणामकारक ठरत नाहीत , असे हे संशोधनसांगते . उलट अशा प्रकारच्या साइट्सचा वापर अपेक्षित मदतकार्याला किंवा चळवळीला मारकच ठरतो , असाही दावा करण्यात आला आहे .  अमेरिकेतील ' डिफेन्स अॅडव्हान्स्ड् रिसर्च प्रोजेक्ट एजन्सी ' ने २००९मध्ये हा प्रयोग केला . या प्रयोगातीलनिष्कर्षावरून संशोधकांनी सोशल नेटवर्किंग साइट्सच्या परिणामकारकतेवर भाष्य केले आहे . नेटवर्किंगसाइट्सचा वापर आणि त्याची प्रत्यक्षातील परिणामकारकता या प्रयोगात तपासण्यात आली . साइटच्यावापरामुळे एखाद्या संकटकालीन परिस्थितीत प्रत्यक्ष किती जण मदतीला आले एखादी चळवळ प्रत्यक्षात कितीमोठ्या प्रमाणात फोफावली , हे तपासण्यात आले . त्यासाठी एक अनोखा प्रयोग करण्यात आला . चाळीस हजारडॉलरचे पारितोषिक त्यासाठी ठेवण्यात आले . अमेरिकेमध्ये वेगवेगळ्या अशा दहा ठिकाणी ' वेदर बलून्स 'ठेवण्यात आले . कमीत कमी वेळात ते शोधून काढायचे होते . या प्रयोगामध्ये ' मॅसॅच्युसेट्स इन्स्टिट्यूट ऑफटेक्नॉलॉजी ' ( एमआयटी ) विजेती ठरली . त्यांना त्यासाठी नऊ तास लागले .  विजेत्यांना वृत्तपत्रे , रेडिओ , टीव्ही या पारंपरिक संवादाच्या साधनांशिवाय , केवळ सोशल नेटवर्किंगसाइट्सच्या वापराने हे बलून लवकर शोधता आले असते ; पण तसे झाले नाही . विजेत्या स्पर्धकांकडे केवळसोशल नेटवर्क होते म्हणून ते जिंकले नाहीत , तर त्यांनी ते नेटवर्क परिणामकारकरित्या उपयोगात आणले .त्यांच्या नेटवर्कच्या परिणामकारक उपयोगामध्ये साइट्स फारशा कामी आल्या नाहीत . कामी आले , ते त्यांनीप्रत्यक्ष जोडलेले नेटवर्क आणि ते वापरण्याचे त्यांच्याकडे असलेले कसब . त्यामुळे काही ठराविक परिस्थितीमध्येचसोशल नेटवर्किंग साइट्सचा वापर परिणामकारक ठरतो , असा निष्कर्ष अंतिमतः काढण्यात आला .  सोशल नेटवर्किंग साइट्समुळे नागरी उठावांना चालना मिळते , असा दावा करणाऱ्यांना या संशोधनाने चोखउत्तर दिले आहे . वेगळ्या शब्दात सांगायचे झाल्यास साइट्सचा वापर प्रचारासाठी होऊ शकतो ; पण याप्रचाराचा परिणाम प्रत्यक्षात शंभर टक्के दिसेलच , असे मात्र नाही . 

अभ्यास करताना एखाद्या प्रॉब्लेमपाशी येऊन तुमची गाडीअडलीय ... डोंट वरी . इथेही तुमच्या मदतीला अॅप धावूनआलंय . तुमच्या कम्प्युटर किंवा स्मार्टफोनच्या माध्यमातूनतज्ज्ञ प्राध्यापकांकडून एका क्लिकवर तुम्ही तुमच्या प्रश्नाचंउत्तर मिळवू शकता . हे शक्य झालंय मुंबई आयआयटीच्या 'आस्क अ क्वेश्चन ' या उपक्रमातून .  तुम्ही इंजिनीअरिंगचा अभ्यास करत आहात आणि तुम्हाला एखाद्या प्रश्नाचं उत्तर काही केल्या मिळत नाहीय . पण ,घाबरु नका . फक्त तुमचा स्मार्टफोन सुरू करा . ' आस्क अक्वेश्चन ' नावाचं अॅप सुरू करा आणि तुमचा प्रश्न पोस्ट करा . इतकचं नाही तर तुम्ही तुमचा प्रश्न ' ट्विट ' ही करूशकता . याला उत्तर देतील ते थेट आयआयटीमधील तज्ज्ञ प्रोफेसर्स . यात काहीही आश्चर्य वाटून घ्यायचं कारणनाही , हे खरं आहे . हे प्राध्यापक ई - मेलद्वारे तुमच्या प्रश्नाचं उत्तर कळवतील किंवा थेट तुमच्याशी संवादहीसाधतील .  यामुळे आता इंजिनीअरिंगच्या जाडजूड पुस्तकात डोकं खुपसल्यानंतर पडणा - या हजारो प्रश्नांची मुद्देसुद आणितांत्रिकदृष्ट्या योग्य अशी बिनचूक उत्तरं तुम्हाला सहज मिळू शकणार आहे . कोणत्याही प्रकारचा प्रश्न पडल्यासत्यात खूप वेळ न घालवता किंवा मित्र - मैत्रिणींना विचारण्यात वेळ न घालवता प्रश्न इथं पोस्ट करा . म्हणजेतुम्हाला उत्तर हमखास मिळणार हे ‌ निश्चित . आयआयटीसारख्या संस्थेत सर्वांनाच प्रवेश मिळत नाही .प्रत्येकाला चांगल्या प्राध्यापकांचं मार्गदर्शन मिळेल याची खात्री नाही . तसंच अभ्यास करता - करताविद्यार्थ्यांच्या मनात अनेक शंका येऊ शकतात . याच गोष्टी लक्षात घेऊन मुंबई आयआयटीने ११ नोव्हेंबर २०१०रोजी ' राष्ट्रीय शिक्षण दिना ' च्यानिमित्ताने ' आस्क अ क्वेश्चन ' नावाचा हा उपक्रम सुरू केला . या उपक्रमांतर्गतइंजिनीअरिंगचा अभ्यास करणारा कोणताही विद्यार्थी आपला प्रश्न आयआयटीच्या प्राध्यापकांना विचारू शकणारआहे . आठवड्याभरात येणा - या प्रश्नांपैकी काही प्रश्नांना प्राध्यापक ई - मेलद्वारे उत्तरं देतात तर काही प्रश्न जेसार्वत्रिक असू शकतात अशा प्रश्नांची उत्तर दर गुरूवारी संध्याकाळी ४ ते ५ यावेळात होणा - या लाइव्हकार्यक्रमात दिली जातात .  वेबकास्टिंगद्वारे पाहता येणा - या या कार्यक्रमात विद्यार्थ्यांना थेट सहभागीही होता येतं . या कार्यक्रमाचानुकताच १००वा भाग पूर्ण झाला . यानिमित्ताने ' आस्क अ क्वेश्चन ' चे अँड्रॉइड अॅप्लिकेशन आणि ' अॅप्लिकेशनप्रोग्रामिंग इंटरफेस '( एपीआय ) लाँच करण्यात आले आहे . याचं अँड्रॉइड अॅप हे आता गुगल प्ले स्टोअरमध्येमोफत उपलब्ध झालं आहे . तर याचा ' एपीआय ' म्हणजे आपण एकदा का हे प्रोग्रामिंग आपल्या कम्प्युटरवरलोड केलं की , त्याचा एक छोटा टूलबार आपल्याला दिसतो . आपल्याला प्रश्न पडला की , त्या टूलबारवर क्लिककरायचं आणि आपला प्रश्न पोस्ट करायचा . म्हणजे अगदी ट्विट केल्यासारखा आपला प्रश्न काही शब्दांत मांडूनतो थेट ' आस्क अ क्वेश्चन ' च्या बँकमध्ये जाऊन पडतो . आतापर्यंत ७५ शैक्षणिक संस्थांमधील ३६ हजारविद्यार्थ्यांनी याचा लाभ घेतला आहे . या उपक्रमाच्या १००व्या कार्यक्रमानिमित्त १४०० प्रश्नांची एक बँकहीप्रसिद्ध करण्यात आली आहे . तसंच १२ मार्च ते २६ मार्च या कालावधीत एक ' क्वेश्चनोथॉन ' घेण्यात आली होती, ज्यात सुमारे तीन हजार प्रश्न जमा झाले आहेत . ही सुविधा सध्या इलेक्ट्रिकल , इलेक्ट्रॉनिक्स , इलेक्ट्रॉनिक्सअॅण्ड कम्युनिकेशन , इंस्ट्रूमेंटेशन , इंडस्ट्रिअल इलेक्ट्रॉनिक्स , पॉवर सिस्टिम , इन्फॉर्मेशन टेक्नॉलॉजी , मायक्रोइलेक्ट्रॉनिक्स या शाखांसाठी सुरू आहे . उपक्रमाची माहिती आणि अधिक तपशीलासाठी http://www.ask.co-learn.in/ वर लॉगइन करा .  असा विचारा प्रश्न  तुमचा प्रश्न तुम्ही ई - मेल करू शकता . यासाठी प्रश्न  3t.aaq @iitb.ac.in वर ई - मेल करा .  तुमच्याकडे स्मार्टफोन नसेल तर तुम्ही तुमचा प्रश्न एसएमएसही करू शकता . यासाठी तुमचा एसएमएस९७६९७९४५२५ वर पाठवा .  ' आस्क अ क्वेश्चन ' नावाचं एक फोरम आहे . यात तुम्ही तुमचा प्रश्न पोस्ट करू शकता . यासाठी  http://www.ask.co-learn.in/forum/ वर लॉगइन करा .  अँड्रॉइड अॅपच्या माध्यमातून आणि एपीआयच्या माध्यमातून तुम्ही तुमचा प्रश्न विचारू शकता . नीरज पंडित